11 MỐI ĐE DỌA ĐẾN SỨC KHỎE
Theo số liệu từ WHO, năm 2019 các bệnh không lây nhiễm như đái tháo đường, ung thư và tim mạch là nguyên nhân gây ra trên 70% số ca tử vong trên thế giới, tương đương 41 triệu người, trong đó có tới 15 triệu người chết sớm trong độ tuổi từ 30 tới 69.
Hơn 85% số ca tử vong sớm xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Năm yếu tố nguy cơ chính gây nên sự gia tăng các bệnh lý này gồm: hút thuốc lá, ít hoạt động thể lực, uống rượu bia ở mức có hại, chế độ ăn không lành mạnh và ô nhiễm không khí. Các yếu tố nguy cơ này cũng làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe tâm thần, vốn có thể có mầm mống khi còn trẻ tuổi: Một nửa trong số bệnh nhân mắc bệnh lý tâm thần khởi phát trước tuổi 14, tuy vậy phần lớn các ca bệnh này đều không được phát hiện hoặc điều trị. Tự sát là nguyên nhân thứ hai gây tử vong ở lứa tuổi 15 – 19.
Trích nguồn: http://www.healthdata.org/vietnam
Ở Việt Nam, theo thống kê sự thay đổi 10 yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tử vong và tàn tật từ năm 2009 đến năm 2019 (hình trên), huyết áp và thuốc lá giữ nguyên ngôi vị lần lượt là thứ nhất và thứ hai đầu bảng trong các yếu tố nguy cơ, có xu hướng tăng lên trong 10 năm qua. Năm 2019, chỉ số đường huyết lúc đói cao đã leo lên cướp vị trí số 3 của ô nhiễm không khí, trong khi chỉ đứng thứ 6 năm 2009; còn yếu tố ô nhiễm không khí đã có dấu hiệu (-8,8%) trong 10 năm, nên đã rơi xuống hạng 5 vào năm 2019. Nguy cơ do ăn kiêng vẫn duy trì ở vị thế số 4 (theo số liệu trong 10 năm, yếu tố này đã tăng thêm 27.7% so với năm 2009). Ngoài ra, sự tụt hạng lớn nhất thuộc về suy dinh dưỡng (tụt 6 hạng và giảm 44.8% so với năm 2009), còn thừa cân, béo phì (chỉ số BMI cao) đã tăng đột phá (tăng gần gấp đôi – tăng 91.9%, lên 4 bậc chỉ sau 10 năm (từ hạng 11 năm 2009 lên hạng 7 năm 2019). Có lẽ đây là báo động về chế độ dinh dưỡng đang không phù hợp và vấn đề kiểm soát cân nặng chưa được quan tâm và chú ý đúng mức.
Việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ rất quan trọng trong phòng ngừa nhiều bệnh lý nguy hiểm, góp phần nâng cao sức khỏe toàn xã hội. Những con số này là hồi chuông cảnh báo giúp ta biết được xu hướng tiến triển của sức khỏe toàn cầu từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa, giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân, gia đình và cộng đồng.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://www.who.int/news-room/spotlight/ten-threats-to-global-health-in-2019
[2] http://www.healthdata.org/vietnam
